Nhạc sĩ Đỗ Anh Quân sinh năm 1942 ở thôn Đại Mão, xã Hoài Thượng, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Quê hương thân yêu của ông là một làng nhỏ nằm bên bờ sông Đuống. Dòng sông lịch sử đã đi vào thi ca nhạc họa... hàng ngàn năm qua vẫn cần mẫn như người mẹ tảo tần ngày đêm "nghiêng nghiêng" cuộn đỏ phù sa, vặn mình vươn ra biển cả. Làng quê của ông xa xưa nghèo khó, gian nan, xong lại có truyền thống hiếu học và khoa cử. Ngược lên phía Bắc làng ông, là ngọn núi Thiên Thai huyền diệu hữu tình, thơ mộng. Quê hương của danh thần tài giỏi triều Lý, Thái sư Lê Văn Thịnh mà mắc tội oan khiên. Xa hơn nữa là đền Lệ Chi Viên nơi thờ Nguyễn Trãi và lễ nghi học sĩ Nguyễn Thị Lộ. Rồi chùa Đại Bi, thờ Huyền Quang tam tổ và đền thờ tướng quân Cao Lỗ Vương. Xuôi về phía Tây Nam là "Lăng Thủy Tổ nước Nam Kinh Dương Vương", chùa Bút Tháp, chùa Dâu và đền "Nam giao học Tổ"...
Chính vùng quê văn hiến, địa linh nhân kiệt, đậm đặc những đình, chùa, đền, tháp và núi sông thơ mộng này đã gieo vào tâm hồn một tình yêu quê hương, yêu con người sâu nặng ngay từ thuở ấu thơ. Để sau này trở thành nguồn cảm xúc vô tận, đầy chất lãng mạn bay bổng thể hiện trong nghệ thuật sáng tác âm nhạc và thi ca.
Sau những năm tháng dài làm việc và công tác. Bước chân của Đỗ Anh Quân đã bôn ba mài vẹt bao nẻo đường trên mọi miền đất nước. Đến khi mái tóc trên đầu đã vương trắng mây chiều. Vầng trán thông minh đã hằn lên vệt sóng thời gian phong trần sương gió. Ông được dừng chân nghỉ ngơi, "neo đậu bến quê" cùng với gia đình và những người gần gũi thân yêu. Lúc này, tâm hồn nhạc sĩ mới lắng lại và trăn trở, suy tư, bên dòng sông Đuống quê mình. Rồi cảm xúc thăng hoa, từ nhạc dâng trào cứ dào dạt đổ về làm nên những tình khúc quê hương ngọt ngào, tha thiết, chan chứa tình người, tình đời của người con quê hương Bắc Ninh - Kinh Bắc.
Có thể nói: Đỗ Anh Quân là một nhạc sĩ của làng quê! Với trên 200 ca khúc ông viết thì hầu như phần lớn là ông viết về quê hương nơi chôn rau, cắt rốn sinh trưởng ra mình và vùng đất Thuận Thành vô cùng yêu mến thân thương... Các tác phẩm nhạc cũng như thơ của ông đều mộc mạc, nhẹ nhàng như chính cuộc đời ông vậy”… Và cũng từ cái chất mộc mạc, chân thành, tình cảm ấy mà những ca khúc, những bài thơ của ông đều có sức nặng ở cái tình, cái nghĩa và neo đậu được trong tâm hồn thính giả, người đọc:
“Câu hát quê ta có lề, có lối
Như tình người có trước, có sau…”
Ca từ ngọt ngào, da diết ấy cứ vang lên quện chặt với âm thanh tứ nhạc, xoáy vào lòng người nỗi yêu mến thân thương về một vùng quê tươi đẹp, sâu nặng nghĩa tình.
Trong tâm hồn của Đỗ Anh Quân, hội tụ rất rõ có hai loại hình nghệ thuật đó là Nhạc và Thơ. Nghĩa là ta đọc thơ ông có nhạc và ta hát nhạc của ông có thơ. Vì vậy mà trong những tình khúc quê hương ca từ của ông rất đẹp, lấp lánh như những lời ca dao:
“… Làng tôi ngay bên sông
Đêm vẫn nghe thì thầm tiếng sóng
Con đê quai như hình cánh võng
Ru tôi từ thuở lọt lòng…”
(Ca khúc – Nơi ấy làng tôi)
Bầu bạn ở vùng quê Quan Họ Bắc Ninh suy tôn ông là “nhạc sĩ của làng quê”. Nghe cái tên rất thân mật khiêm nhường bé nhỏ trong một không gian hẹp của một vùng miền. Xong nhạc phẩm của Đỗ Anh Quân đã cất cánh bay cao, bay xa trên khắp mọi miền đất nước. Nhiều ca khúc của ông đã được dàn dựng công phu và được biểu diễn ở nhiều trường học, đơn vị quân đội, rồi các tỉnh như: Trà Vinh, Hội An, Vĩnh Phúc, Đà Nẵng, Quy Nhơn và trong chương trình của VTV3 Đài truyền hình Việt Nam. Ông cũng đã phát hành được hai Album nhạc phẩm “Những tình khúc quê hương” được thính giả gần xa đón chào nồng nhiệt. Đặc biệt vừa qua ông đã đoạt giải thưởng Văn học nghệ thuật tỉnh Bắc Ninh lần thứ nhất giai đoạn 2012-2017 với nhạc phẩm “Nguyễn Văn Cừ tên Người đẹp mãi”.
Đúng như cái tít nhạc phẩm của Đỗ Anh Quân “Những tình khúc quê hương” – Nó toát lên tâm hồn của người nhạc sĩ lúc nào cũng đau đáu, nặng lòng tha thiết với quê hương, nơi chôn rau cắt rốn của mình:
“… Quê tôi sông Đuống, Thuận Thành
Dù tôi có đi
khắp rộng dài đất nước
Vẫn nhớ về
Nơi Ấy - Làng Tôi!...”
Nếu như không phải là người con đất Thuận Thành cổ kính và văn hiến. Nếu không có một tình cảm yêu quý quê hương thật máu thịt sâu sắc: “Dù tôi có đi khắp rộng dài đất nước. Vẫn nhớ về nơi ấy - Làng Tôi”, thì nhạc sĩ Đỗ Anh Quân không thể viết được những tình khúc đậm đà, những ca từ nặng tình về hương mình như thế. Với quê hương nhạc sĩ Đỗ Anh Quân khái niệm mình như “một con nợ khó đòi”. Ông còn nợ quê hương nhiều lắm. Bởi vậy, nên ông vẫn tháng ngày cần mẫn như con tằm rút ruột, nhả tơ, góp phần dệt đẹp cho quê hương trăm mến ngàn thương.
Xin chia vui và chúc mừng Đỗ Anh Quân - Nhạc sĩ của làng quê, luôn vui tươi, khỏe trẻ, sáng tác thêm nhiều tình khúc hay về quê hương ông và cả vùng quê văn hiến Bắc Ninh - Kinh Bắc!
PHÚC TOẢN