Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh thường nói: Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người. Trồng cây và “trồng người”, theo nghĩa rộng là chủ đề của nhiều bài viết và bài nói của Bác trong nhiều năm.

        Xuân năm ấy, nhân kỷ niệm 39 năm Ngày thành lập Đảng, Bác Hồ viết bài báo Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân đăng trên báo Nhân dân, đúng vào ngày 3/2.

       Cũng xuân năm ấy, Bác Hồ viết bài Tết trồng cây đăng trên báo Nhân dân, ngày 5/2, đúng hai ngày sau bài báo trước.

       Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân là tuyệt phẩm báo chí của Bác viết về đề tài xây dựng, chỉnh đốn Đảng, trọng tâm là chỉnh đốn Đảng về mặt đạo đức, xây dựng nhân cách con người.

        Tết trồng cây tuy đề cập một vấn đề kinh tế cụ thể nhưng phía sau nó lại hàm chứa một ý nghĩa chính trị và nhân văn sâu sắc, một phong trào Nhân dân đại đoàn kết phấn đấu vì thắng lợi của cách mạng.

       Chủ tịch Hồ Chí Minh vốn yêu thiên nhiên, sống gần gũi với thiên nhiên nên từ những ngày hoạt động cách mạng, dù bận trăm công nghìn việc nhưng Người vẫn luôn chú trọng tới việc xây dựng môi trường để bảo đảm cho điều kiện sống và công tác bí mật trong kháng chiến. Ở thời điểm đó, cơ quan thường xuyên phải di chuyển, Người căn dặn cán bộ phải chọn những nơi: “Trên có núi, dưới có sông, có đất ta trồng, có bãi ta vui”.   

       Đến địa điểm mới, Người cùng cán bộ bắt tay ngay vào việc cuốc đất trồng cây vừa để cải thiện đời sống, vừa để hòa nhập vào thiên nhiên. Người coi việc sống gần gũi, hòa mình với thiên nhiên như một cách để nuôi dưỡng tâm hồn, trí tuệ.

       Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt vấn đề phải đấu tranh chống lại những tai họa của thiên nhiên, quan tâm đến việc trồng cây và bảo vệ rừng, cấm phá rừng. Theo Bác, trồng cây ngoài ý nghĩa to lớn là để cho môi trường tự nhiên và quang cảnh đất nước trở nên tươi đẹp hơn thì còn ý nghĩa thiết thực nữa là để chuẩn bị lấy gỗ làm nhà ở cho Nhân dân.

        Mùa xuân năm 1969, sức khỏe của Bác yếu nhiều, việc bố trí để Bác trồng cây ở một địa phương nào đó theo ý của Bác là một vấn đề hết sức khó khăn. Những người phục vụ Bác rất lo lắng nên nhiều lần đề nghị Bác hoãn lại việc trồng cây. Nhưng Bác rất kiên quyết. Người nói: “Đây là dịp kỷ niệm 10 năm ngày phát động Tết trồng cây nên các chú phải bố trí cho Bác trồng cây ở một địa phương nào đó có nhiều thành tích...”. Sau đó, Bác gợi ý chọn xã Vật Lại, huyện Ba Vì, tỉnh Hà Tây (nay là Hà Nội) là nơi có phong trào trồng cây tốt.

Bác Hồ trồng cây đa tại xã Vật Lại, Ba Vì, Hà Tây 

(nay là Hà Nội) ngày 16/2/1969.

         Theo kế hoạch đã chuẩn bị, Bác đến địa điểm trồng cây. Đông đảo các đại biểu, các tầng lớp Nhân dân đã đứng trên những đồi cây đón Bác. Bác trực tiếp trồng thêm một cây đa. Nhìn những xẻng đất, bình nước Bác tưới mát cho cây, mọi người ai cũng xúc động. Trồng cây xong, Bác cùng mọi người quây quần dưới tán bạch đàn. Bác thân mật hỏi chuyện và chúc Tết mọi người. Bác căn dặn: "Đất nước này là của chúng ta nên phải thi đua sản xuất giỏi, trồng cây giỏi”.

         Hình ảnh bình dị của Bác hàng ngày chăm sóc cây và hòa mình vào thiên nhiên tại Phủ Chủ tịch là tấm gương có sức lay động, và động viên lớn đến phong trào Tết trồng cây “Đời đời nhớ ơn Bác Hồ”. Vì thế, trong bài thơ “Bác ơi”, nhà thơ Tố Hữu đã viết:

 “Bác sống như trời đất của ta

Yêu từng ngọn lúa, mỗi nhành hoa”.

        Ngay cả khi nằm trên giường bệnh, Bác vẫn không quên nhắc nhở Đảng bộ Nghệ An cần "có kế hoạch trồng cây bảo vệ rừng”. Di chúc của Người cũng không quên nhắc nhở Nhân dân ta phải tiếp tục trồng cây gây rừng. Người viết: "Nên có kế hoạch trồng cây trên đồi, ai đến thăm thì trồng 1 cây làm kỷ niệm. Trồng cây nào phải tốt cây ấy. Lâu ngày cây nhiều thành rừng, sẽ tốt cho phong cảnh và lợi cho công nghiệp”.

        Bác Hồ kính yêu đã đi xa, đất trời đã bước vào nhiều mùa xuân mới. Tết trồng cây đã trở thành một truyền thống tốt đẹp được Nhân dân ta gìn giữ qua nhiều đời. Từ lời Người dạy, phong trào trồng cây, gây rừng, phủ xanh đất trống đồi trọc luôn được toàn Đảng, toàn dân ta ra sức hưởng ứng bằng nhiều hành động cụ thể. Tấm gương sống giản dị, gần gũi với thiên nhiên, tư tưởng, triết lý sống tiến bộ về bảo vệ cảnh quan, môi trường sinh thái và tài nguyên thiên nhiên để phát triển bền vững của Người đã trở thành kim chỉ nam hành động đúng đắn cho các thế hệ hôm nay và mãi về sau.

        Phong trào Tết trồng cây của Bác Hồ đã qua gần nửa thế kỷ. Hưởng ứng lời kêu gọi Tết trồng cây của Người, ai ai cũng rất hạnh phúc khi đã góp phần tạo ra được nhiều thế hệ cây xanh cho đất nước. Và những thế hệ cây xanh được trồng từ những năm đầu của phong trào nay đã trở thành những cổ thụ xum xuê trên các đường phố, nẻo đường của các làng bản, góp phần tạo cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp cho đất nước.

         Những cây đa, cây si… Bác Hồ tự tay trồng khi đến thăm một địa danh nào đó, thì nay đã trở thành những di tích lịch sử văn hóa. Và chính những nơi đây cũng như mọi thế hệ người Việt Nam kế tiếp nhau, hiện tại cũng như tương lai sẽ mãi mãi giữ vững truyền thống tốt đẹp về Tết trồng cây của Người, để cho đất nước Việt Nam chúng ta, những thế kỷ xanh này đến những thế kỷ xanh khác mãi mãi nối tiếp nhau./.

                                                                                                                                                                                                                                                        HOÀNG VŨ