Hội nghị Văn hóa toàn quốc vừa qua, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng một lần nữa nhấn mạnh: “Văn hóa còn, dân tộc còn”. Văn hóa đã trở thành sức mạnh nội sinh, vừa là động lực vừa là mục tiêu trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, tạo dựng nên một diện mạo về một đất nước Việt Nam tươi đẹp trong lòng bạn bè quốc tế. Âm nhạc nói riêng và nghệ thuật nói chung là thành tố cơ sở, góp phần tạo dựng nền văn hóa, văn hiến dân tộc, mang bản sắc riêng, góp phần không nhỏ trong việc gìn giữ nền độc lập chủ quyền nhất là trong thời đại ngày hôm nay.
Xu hướng thương mại hóa hoạt động truyền thông khiến báo chí không ngừng tìm kiếm những thông tin lạ, độc nhằm ăn theo hội chứng đám đông. Vì thế, những câu chuyện hậu trường, những chuyện riêng tư, những tai nạn trong biểu diễn... trở thành nguồn đề tài gây sốt mà báo chí săn đón. Các tờ báo đã tự “lá cải hóa” nội dung thông tin của mình, vô tình tiếp tay cho ý đồ muốn được đánh bóng thương hiệu của nghệ sĩ và không thiếu những ca sĩ đã lợi dụng truyền thông để thực hiện PR (Public relations) tên tuổi của bản thân. Việc tổ chức những chương trình âm nhạc hiện nay không chỉ thuộc về các đài truyền hình, các cơ quan Nhà nước, mà còn thuộc về các đơn vị tư nhân, các đơn vị tổ chức sự kiện, các quán cà-phê... Những đơn vị này cũng được cấp phép để tổ chức biểu diễn nên đây chính là không gian góp phần để những tác phẩm nhạc kém chất lượng và các hiện tượng tạo xì-căng-đan trong biểu diễn bùng nổ. Có những ca sĩ diễn viên hoặc cả ekip dàn dựng đã không ngại sử dụng những tác phẩm ăn sổi chạy theo xu hướng một bộ phận khán giả, cổ xúy tình yêu chớp nhoáng, không đảm bảo nội dung nghệ thuật cũng như học thuật.
Cùng với đó, một số đài hoặc trên các phương tiện truyền thông do cần thu hút khán giả nên ngày càng tạo nhiều hơn các sân chơi ca nhạc, biến âm nhạc thành trò chơi, vô hình trung hạ thấp tính giáo dục, tính thẩm mỹ, nghiêng sang lĩnh vực giải trí đơn thuần, một số ca sĩ trẻ đang đi theo xu hướng thị trường, giải trí dẫn đến tình trạng buông lỏng chất lượng, nghiệp dư hóa - lệch chuẩn, chệch khỏi trật tự xã hội, không theo thuần phong mỹ tục…Đối với tỉnh Bắc Ninh, hiện tượng hát Quan họ trên nền nhạc sống hiện nay cần phải xem xét nghiêm túc, cần có sự điều chỉnh của các cơ quan có thẩm quyền, đồng thời phải nâng cao nhận thức người dân, người nghệ sĩ chân chính phải làm gương mà ngăn chặn những hành vi tiêu cực trên, góp phần làm thanh sạch môi trường văn hóa nghệ thuật.
Ðể nâng cao tính thẩm mỹ trong nghệ thuật biểu diễn âm nhạc, trước hết, cơ quan quản lý cần thống nhất một bộ phận có chuyên môn cao để thẩm định, đánh giá chất lượng những tác phẩm âm nhạc mới trước khi cho công bố, tránh tình trạng chồng chéo quyền hạn trong việc cấp phép biểu diễn. Bên cạnh đó, cũng cần xây dựng một quy chuẩn về trang phục biểu diễn, đẩy mạnh khâu kiểm duyệt trước sự kiện để tránh những sự cố không như ý xảy ra trong quá trình biểu diễn. Việc xuất bản, in ấn, đăng tải các video, clip trên nền tảng internet như Youtube, facebook… cần được theo dõi của các bộ phận chuyên môn an ninh mạng, các nội dung phản cảm phải được gỡ bỏ hoặc không cấp phép lưu hành. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng cần có những chế tài đủ mạnh, có quy định rõ ràng cả về mặt kinh tế và tác nghiệp để xử lý chính xác, triệt để những vi phạm trong vấn đề bản quyền sáng tác và biểu diễn nghệ thuật, từ đó tạo hiệu ứng răn đe và định hướng thẩm mỹ trong biểu diễn nghệ thuật của nghệ sĩ.
Công tác thanh tra và kiểm duyệt trước và sau sự kiện cũng cần được đẩy mạnh. Cùng với Bộ Văn hóa, Bộ Thông tin và Truyền thông, UBND tỉnh, thành phố cần chỉ đạo các cơ quan báo chí thông tin có chọn lọc, tập trung tuyên truyền cho những sự kiện, chương trình âm nhạc có chất lượng, có giá trị nghệ thuật và phù hợp thuần phong mỹ tục, văn hóa của dân tộc. Từ đó, góp phần định hướng cho công chúng trong việc thưởng thức âm nhạc.Bên cạnh khả năng thực thi mang tính dứt khoát, mạnh mẽ của luật, yếu tố chính quyết định giá trị thẩm mỹ của nghệ thuật biểu diễn vẫn phụ thuộc phần lớn vào sự trau dồi kiến thức, đạo đức nghề nghiệp của những người nghệ sĩ.
Trong suốt chiều dài lịch sử của dân tộc đến nay, thế hệ văn nghệ sĩ - chiến sĩ Bắc Ninh luôn khẳng định được vị trí đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ quê hương Kinh Bắc đó là xung kích trên trận tuyến chống thù, tích cực trên tuyến đầu chống dịch. Nhiều nhạc sĩ, nghệ sĩ chi hội âm nhạc luôn xác định sứ mệnh cao cả, đồng hành, cổ vũ, động viên nhân dân tỉnh nhà lao động, sáng tạo, hướng tới chân - thiện - mỹ, hướng tới mục tiêu cao cả nhất: Dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, hạnh phúc bằng những tác phẩm mới, bắt kịp với cuộc sống đương đại. Nếu như nhạc sĩ là người sáng tạo nên tác phẩm âm nhạc thì ca sĩ/ người biểu diễn nghệ thuật chính là người mang đến sức sống, là cầu nối để khán giả tiếp nhận tác phẩm âm nhạc. Một sáng tác có được công chúng yêu mến hay không phụ thuộc không nhỏ vào tính thẩm mỹ trong nghệ thuật biểu diễn của ca sĩ, từ giọng hát đến phong cách, sự biểu cảm. Các nghệ sĩ/ ca sĩ trong Chi hội luôn mong muốn tiếp tục được đào tạo về chuyên môn, nâng cao bồi dưỡng kỹ thuật ca hát, nâng cao nhận thức, kỹ năng biểu diễn các loại hình nghệ thuật.
Trên tinh thần đổi mới chính sách về văn hóa nghệ thuật, chúng tôi mong các cấp lãnh đạo và Hội Văn học nghệ thuật tỉnh sẽ tiếp tục quan tâm sử dụng các tác phẩm, tổ chức các chương trình biểu diễn nghệ thuật, hỗ trợ in ấm văn hóa phẩm, video giới thiệu tác giả, tác phẩm, nghệ sĩ biểu diễn âm nhạc… để động viên, khích lệ Chi hội âm nhạc nói riêng, trong toàn Hội Văn học nghệ thuật nói chung; Tiếp tục đầu tư các điều kiện cơ sở vật chất và có chế độ tôn vinh tài năng và cống hiến của ca sĩ, nghệ sĩ trong Chi hội trong sự phát triển văn hóa nghệ thuật tỉnh nhà.
Trong thời gian tới, với vai trò quy tụ đoàn kết, Chi hội âm nhạc Bắc Ninh tiếp tục là nơi tập hợp lực lượng đông đảo văn nghệ sĩ tỉnh nhà, tạo nên môi trường thẩm mỹ, văn hóa, giáo dục tốt để mỗi nghệ sĩ, ca sĩ, diễn viên chi hội ý thức được sứ mệnh và trách nhiệm lớn lao của mình. Trong “mái nhà chung”, tự mỗi người sẽ không ngừng học tập, rèn luyện, nâng cao bản lĩnh văn hóa, chính trị, vốn sống, vốn hiểu biết để sáng tạo, biểu diễn thành công những tác phẩm xứng với kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó./.
CHU PHƯƠNG ANH