HOÀNG YẾN

Văn học nghệ thuật có vai trò quan trọng trong việc góp phần xây dựng nền tảng tinh thần của xã hội và sự phát triển toàn diện của con người Việt Nam. Nhận thức được vị trí, vai trò, tầm quan trọng và những ảnh hưởng của văn học nghệ thuật đến đời sống xã hội và sự phát triển của đất nước nên Đảng và Nhà nước ta rất coi trọng công tác văn học nghệ thuật hiện nay. Điều đó được thể hiện rõ nét thông qua những Nghị quyết quan trọng mà Đảng ta đã đề ra trong vòng 15 năm qua. Có thể kể đến như: Nghị quyết TW 5 (khóa VIII, năm 1998) về “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc đáp ứng yêu cầu phát triển bề vững đất nước”, Nghị quyết số 23-NQ/TW của Bộ Chính trị ngày 16 tháng 6 năm 2008 về “Tiếp tục xây dựng và phát triển văn học nghệ thuật trong thời kỳ mới”… Đặc biệt trong những năm gần đây, sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, các cơ quan lãnh đạo cấp Trung ương và địa phương đã được thể hiện một cách cụ thể và thiết thực thông qua việc mở các lớp bồi dưỡng; những buổi tọa đàm, giao lưu và mới đây nhất là lớp tập huấn “Nâng cao trình độ nhận thức lý luận và năng lực lãnh đạo, quản lý Văn học nghệ thuật trong giai đoạn hiện nay” do Hội đồng lý luận, phê bình văn học nghệ thuật trung ương tổ chức. Điều đó một lần nữa khẳng định trong từng giai đoạn cụ thể, Đảng và Nhà nước ta đều rất coi trọng công tác văn học nghệ thuật.

            Hiện nay đất nước ta đang trên đà hội nhập và phát triển, sự nghiệp CNH – HĐH đang được tiến hành mạnh mẽ, nền kinh tế nước ta tiếp tục tăng trưởng đáng kể. Trong quá trình đổi mới và hội nhập hiện nay thì những xu hướng văn học nghệ thuật cũng bị tác động bởi cơ chế thị trường, đặc biệt phải kể đến là trong diễn biến hòa bình mà các thế lực phản động, thù địch luôn tìm cách chống phá sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Chính vì vậy mà vị trí, vai trò của văn học nghệ thuật cần được quan tâm, chỉ đạo sâu sát hơn nữa từ các cấp lãnh đạo, các nhà quản lý trong lĩnh vực văn học nghệ thuật.

            Hoạt động văn học nghệ thuật là một lao động nghệ thuật đặc thù, không giống với các lao động bình thường khác. Chính bởi vậy mà cần có những cơ chế riêng cho văn học nghệ thuật, trong đó đặc biệt phải kể đến vai trò của đội ngũ làm công tác lãnh đạo, quản lý văn học nghệ thuật. Thực tế những năm gần đây đã cho thấy, Đảng và Nhà nước ta đã chú ý và quan tâm ngày một nhiều hơn tới văn học nghệ thuật, tới đội ngũ văn nghệ sỹ, khuyến khích, tạo điều kiện cho văn nghệ sỹ hoạt động có chiều sâu; chế độ nhuận bút cũng được thay đổi; cơ chế hỗ trợ lương cũng dần được cải thiện (trong đó đặc biệt phải kể đến chế độ đãi ngộ; những giải thưởng Nhà nước; giải thưởng Hồ Chí Minh dành cho những tác giả có những tác phẩm xuất sắc đóng góp quan trọng cho sự nghiệp phát triển văn học nghệ thuật nước nhà. Song thực tế một số địa phương cho thấy rằng, mặc dù hoạt động văn học nghệ thuật đã được Đảng, Nhà nước và các cấp lãnh đạo quan tâm nhưng bên cạnh đó vẫn còn tồn tại không ít những khó khăn, điều này ít nhiều cản trở đến sự hoạt động và phát triển của văn học nghệ thuật. Cụ thể, một số địa phương, các đồng chí làm công tác lãnh đạo, quản lý văn học nghệ thuật còn chưa thực sự “nhập cuộc” và hoạt động nhiệt tình; còn coi nhẹ vị trí, vai trò của đội ngũ sáng tác; chưa thực sự lắng nghe tâm tư nguyện vọng của các anh chị em và bạn bè đồng nghiệp; mức độ nhận thức và hiểu biết về văn học nghệ thuật còn hạn chế; công tác đôn đốc, chỉ đạo chưa có tầm nhìn và chiều sâu…

            Trong bối cảnh đó, Tạp chí Người Kinh Bắc thuộc đơn vị chủ quản Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Bắc Ninh đã nỗ lực vượt qua khó khăn, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trọng tâm đó là Tạp chí sáng tác, thông tin, nghiên cứu văn học nghệ thuật; tuyên truyền, phục vụ các hoạt động chính trị, văn hóa, phục vụ đời sống tinh thần và đáp ứng nhu cầu “văn hóa đọc” của các tầng lớp nhân dân trong tỉnh… Là một cán bộ đang công tác tại cơ quan Hội Văn học nghệ thuật tỉnh, bản thân tôi nhận thấy các đồng chí lãnh đạo các cấp đã có những hình thức động viên và cổ vũ kịp thời lực lượng sáng tác của tỉnh nhà. Tuy nhiên, để thúc đẩy hoạt động sáng tác văn học nghệ thuật một cách có hiệu quả và chiều sâu hơn nữa thì cá nhân tôi nói riêng và tập thể đội ngũ cán bộ, nhân viên, các anh chị em văn nghệ sỹ tỉnh nhà nói chung mong muốn nhận được sự quan tâm động viên nhiều hơn nữa cả về vật chất lẫn tinh thần của các cấp lãnh đạo, để đội ngũ hoạt động trong lĩnh vực văn học nghệ thuật tỉnh nhà có thể dốc toàn bộ tâm trí và sức lực vào hoạt động sáng tạo văn học nghệ thuật. Hiện nay cơ sở vật chất của Hội Văn học nghệ thuật tỉnh chưa tương xứng và chưa đáp ứng được yêu cầu phục vụ cho hoạt động sáng tạo văn học nghệ thuật một cách có hiệu quả. Là cơ quan hành chính quản lý về văn học nghệ thuật địa phương nhưng việc đầu tư, hỗ trợ cho hoạt động văn học nghệ thuật còn chưa có tính bền vững.

            Mặc dù đã có những sự quan tâm, động viên và khích lệ từ phía lãnh đạo các cấp nhưng nhìn chung đội ngũ văn nghệ sỹ của nhiều địa phương hiện còn rất nhiều người có điều kiện hoàn cảnh kinh tế khó khăn. Thực tế cho thấy rằng rất nhiều văn nghệ sỹ mặc dù rất hăng say lao động sáng tạo nghệ thuật, có tài năng và năng lực sáng tác nhưng “Cơm áo không đùa với khách thơ”, vì cuộc sống mưu sinh và gánh nặng cơm, áo, gạo, tiền ghì chặt và thu nhập ít ỏi… đành từ bỏ đam mê, lòng nhiệt huyết sáng tác và tình yêu dành cho văn học nghệ thuật cũng theo năm tháng mà có phần bị mai một. Có những tác giả trong suốt cuộc đời hoạt động sáng tạo nghệ thuật sáng tác được không ít những tác phẩm với mong muốn “đứa con tinh thần của mình” sẽ được đóng thành tập, được in thành sách và xuất bản nhưng vì những điều kiện riêng nên những mong muốn tưởng chừng như đơn giản ấy đã không thể trở thành hiện thực.

            Để lãnh đạo và quản lý các hoạt động văn học nghệ thuật một cách có hiệu quả thiết thực, bản thân tôi nhận thấy việc làm cần được quan tâm đầu tư đó là làm sao để có được một đội ngũ làm công tác quản lý, lãnh đạo không những giỏi chuyên môn, am hiểu, có trình độ và đặc biệt là có nhận thức một cách đúng đắn về bản chất của lao động sáng tạo văn học nghệ thuật. Các lớp tập huấn “Nâng cao trình độ nhận thức lý luận và năng lực lãnh đạo, quản lý văn học nghệ thuật trong giai đoạn hiện nay” của Hội đồng lý luận phê bình văn học nghệ thuật Trung ương được mở ra hằng năm đã góp phần quan trọng trong việc đào tạo, bồi dưỡng và nâng cao hơn nữa trình độ nhận thức và năng lực lãnh đạo, quản lý và hoạt động trong lĩnh vực văn học nghệ thuật của các địa phương trên cả nước. Thông qua những chuyên đề, bài giảng, những đợt trực tiếp được sâu sát và thâm nhập thực tế sáng tác, đội ngũ làm công tác lãnh đạo, quản lý VHNT của các đơn vị địa phương có điều kiện tiếp nhận, lĩnh hội thêm những tri thức, những thông tin quan trọng về tình hình phát triển VHNT trong giai đoạn hiện nay; nắm bắt được xu thế và khuynh hướng sáng tác của nền văn học nghệ thuật Việt Nam và bạn bè quốc tế. Đây cũng chính là dịp để đơn vị văn học nghệ thuật các địa phương trong cả nước có điều kiện giao lưu, học hỏi, trao đổi kinh nghiệm và chia sẻ lẫn nhau, cùng nhau tìm ra những giải pháp để khắc phục những khó khăn, hạn chế hiện đang còn vướng mắc và tồn tại. Tuy nhiên, theo bản thân tôi nhận thấy rằng, để hoạt động sáng tạo văn học nghệ thuật được phát huy hơn nữa thì ngoài những hình thức bồi dưỡng về mặt lý thuyết nên có sự đan xen kết hợp thực hành, những buổi tham quan dã ngoại thực tế… để đội ngũ làm công tác lãnh đạo cũng như các anh chị em văn nghệ sỹ có điều kiện thâm nhập thực tế sáng tác, trao đổi, sẻ chia, lắng nghe những tâm tư, nguyện vọng đáp ứng tốt hơn sự mong mỏi của những người đang công tác và hoạt động trong lĩnh vực sáng tạo nghệ thuật.

            Bên cạnh đó, trong thời buổi nền kinh tế thị trường, đặc biệt là sự bùng nổ mạnh mẽ của hệ thống truyền thông đa phương tiện, những nền văn hóa đa chiều theo mạng Internet đang lan nhanh với tốc độ chóng mặt như hiện nay thì việc định hướng, tuyên truyền cho đội ngũ làm công tác lãnh đạo quản lý, đội ngũ văn nghệ sỹ càng cần được quan tâm một cách sâu sắc hơn để làm sao hoạt động văn học nghệ thuật đi đúng hướng và đạt được những kết quả thiết thực đúng với đường lối mà Đảng và Nhà nước đã đề ra./.